Miłośnicy spędzania wolnego czasu za miastem, niedzielni spacerowicze, ale także osoby mieszkające na obrzeżach miast. Któż nie wiedziałby jak wygląda bażant. Każdy podziwia piękne upierzenie kogutów bażantów, ale czy każdy wie jak wygląda samica bażanta. A czy w ogóle zastanawialiście skąd wzięły się dzikie bażanty na naszych polach i w parkach? Sylwetkę tego pięknego ptaka postaramy się Wam przybliżyć w niniejszym artykule.
O wyglądzie bażanta oraz jego pochodzeniu, skąd wogóle wziął się Polsce pisaliśmy już poprzednim artykule, dlatego przeczytaj artykuł Bażant, aby jak dowiedzieć się jak wygląda ten ptak i jak to się stało, że możemy go oglądać na naszych polach. W dalszezj części dowiesz się natomiast o jego cyklu życiowym, godach. Dowiesz się też kto dba o to, aby bażanty mogły dalej wzbogacać naszą polską faunę.
Gody u bażantów to inaczej toki. Już pod koniec lutego gdy na dworze jest jeszcze śnieżnie i mroźno, coraz wyżej i dłużej świecące słońce daje sygnał bażantom do rozpoczęcia przygotowań do godów. Koguty stają się względem siebie mniej tolerancyjne, są wręcz agresywne i coraz częściej dochodzi między nimi do potyczek i bijatyk. Przebywające wcześniej w większych grupach stadach, teraz stopniowo zaczynają się rozchodzić. Rano, po wschodzie słońca wychodzą ze swoich nocnych ostoi by jak najszybciej złapać promienie słoneczne. Stają wówczas na miedzach lub pagórkach i wygrzewają się w słońcu. Potrafią tak wystawać dłuższy czas. Dzięki temu ich hormony zaczynają pracować. Ich pierze staje się jeszcze jaskrawsze, kolory bardziej wyraziste, a czerwona ozdoba wokół oczu, róże, rozrastają się i nabierają jeszcze bardziej intensywnej barwy. Jest to bardzo ważne, bo właśnie od jaskrawości kolorów i jego różnorodności barw może zależeć powodzenie samca bażanta w nadchodzących godach. Już w marcu koguty zaczynają zajmować terytorium co sygnalizują swoim donośnym pianiem, jakże charakterystycznym dla tego gatunku. Odgłosy te najlepiej jest słychać właśnie w godzinach porannych oraz wieczorem gdy znów wracają na swoje miejsce nocowania. Przeczytaj też jak wyglądają przygotowania w naszej hodowli, gdy zbliżają się gody bażantów
W połowie marca na terytorium zajęte przez koguta zaczynają nachodzić kury, zwabione jego okrzykami godowymi. Bażanty są poligamiczne, to znaczy samiec bażant w okresie godowym gromadzi wokół siebie harem kur. Im mocniejszy kogut tym więcej bażancic ma w haremie. Kogut kryje kury, przekazując w ten sposób swoje geny kolejnym pokoleniom. Samiec dumnie pilnuje swojego stada swoich kur i stara się trzymać od nich rywali na dystans. Cały dzień obchodzi żerujące kury i co nuż wykonuje między nimi efektowny taniec godowy, który następnie kończy deptaniem (kopulacją) jednej z kur. Od tego czasu kura może już znosić zapłodnione jaja.
Od kwietnia samice same budują gniazda, do których składają około 10-14 jaj. Każde jajko bażanta jest gładkie, ma jednorodny kolor, ale poszczególne jaja w gnieździe różnią się barwą. Barwa jaj jest od brązowych przez szare do oliwkowozielonych a czasem nawet niebieskich. Gdy samica skończy znosić jaja i zaczyna je wysiadywać rola koguta się kończy. Od tej pory mniej jaskrawe ubarwienie bażancicy jest jej zaletą i daje jej przewagę względem samców w ochronie przed drapieżnikami. Szare , cętkowane ubarwienie kury bażanta stanowi bowiem doskonały kamuflaż, gdy ta siedzi nieruchomo na gnieździe całymi dniami. A jaja wysiaduje przez 24-25 dni. Bażancica siedzi na jajach bardzo wytrwale. Z gniazda schodzi rzadko na krótką chwilę, aby się posilić lub razie skrajnego niebezpieczeństwa. Czasem zdarza się, że samica ucieka z gniazda w ostatniej chwili spod nóg intruza. Jest to dla bażantów trudny okres, gdyż wiele kur ginie na gniazdach, pożerana przez drapieżniki. Czasem zdarza się, że bażancica ucieknie przed drapieżnikiem ale jej gniazdo zostanie zniszczone. Wówczas wraca ona do samca, aby odnowić gody po czym zakłada nowe gniazdo. Może tak w okresie lęgowym robić kilkukrotnie. Każde takie kolejne gniazdo jest mniej liczne, ale dlatego czasem się zdarza, że nawet w sierpniu po żniwach można zobaczyć kurę bażanta prowadzącą kilkudniowe pisklęta.
Pod koniec maja po trwającym około 25 dni wysiadywaniu, z jaj wykluwają się pisklęta bażanta, bażanciki. Są one całe pokryte żółtym puchem z brązowo czarnymi plamami na plecach i na głowie. Zarówno małe kurki jak i kogutki wyglądają praktycznie jednakowo. Tylko osoby z dużym doświadczeniem potrafią odróżnić płeć pisklęcia w pierwszym dniu życia. W hodowli bażantów w Klonie robi się to z dużą dokładnością. Bażanty są zagniazdownikami, dlatego w kilkanaście godzin po wykluciu, gdy ich puch wyschnie i nabiorą siły opuszczają gniazdo i podążają za matką. Pod jej okiem muszą szybko nauczyć się zdobywać pożywienie. Przez pierwsze 2 dni od wyklucia, czerpią energię z żółtka które wchłonęły podczas klucia, jednak później muszą już same zdobywać pokarm. W środowisku naturalnym dożywalność piskląt do wieku młodzieńczego zależy również od warunków pogodowych. Jeśli w czerwcu przez dłuższy czas będzie chłodno, deszczowo wiele młodych ginie z powodu wyziębienia. Natomiast gdy aura jest sprzyjająca przeżywalność bażancików jest dość wysoka. Już w drugim tygodniu życia bażancikom zaczynają wyrastać piórka. Pierwsze wyrastają lotki na skrzydłach. Dzięki temu bardzo szybko, bo już drugim tygodniu życia młode bażanty zaczynają "podfrukiwać" co znacznie zwiększa ich szanse przeżycia w konfrontacji z drapieżnikami. Następnie zaczynają wyrastać im piórka okrywowe na tułowiu. U tak upierzonych bażancików trudno jest odróżnić płeć. To dziecięce upierzenie jest szaro-pstorkate i ma pełnić w środowisku naturalnym funkcję ochronną- kamuflującą.
Od 7 tygodnia życia u kogutków zaczynają pojawiać się rdzawe-czerwonawe piórka najpierw na piersi później na plecach i skrzydłach. Od tego momentu rozpoczyna się wypierzanie, koguty stopniowo uzupełniają kolejne fragmenty swojego upierzenie aż do 20tygodnia życia kiedy przybierają wygląd osobników dorosłych. Kurki również zmieniają swoje upierzenie na dorosłe, przy czym jest ono podobne do upierzenia młodzieńczego więc wypierzanie to jest mniej zauważalne niż u kogutów, choć trwa podobnie długo.
W pierwszych tygodniach życia bażanciki żywią się drobnymi nasionami roślin, chwastów a przede wszystkim drobnymi owadami i ich larwami. Pokarm bażanciki zdobywają same. Bażancica w tym czasie skupia się przede wszystkim na zapewnieniu im bezpieczeństwa. Chroni je przed drapieżnikami a w nocy i chłodniejsze deszczowe dni, daje im schronienie i ciepło pod swoimi skrzydłami. W tym okresie pisklęta muszą szybko rosnąć i potrzebują do tego dużo białka zwierzęcego, a także wapnia i całego bukiety witamin. Okres lęgów i odchowu bażancików przypada na czerwiec, lipiec więc jest to czas gdy w przyrodzie występuje obfitość pokarmów. Stopniowo wraz z wiekiem, kiedy młode bażanty są już wystarczająco silne, ich dziób staje się twardszy zaczynają zjadać również zielonkę w postaci młodych pędów roślin im starsze tym udział białka zwierzęcego w ich diecie spada, jednak zawsze gdy tylko nadarzy się okazja, chętnie zjadają owady a czasem nawet drobne płazy i gryzonie. Bażant bardzo lubi zjadać stonkę ziemniaczaną, dlatego przez rolników specjalizujących się w uprawach ekologicznych, jest on bardzo pozytywnie postrzegany szczególnie na uprawach warzyw, zwłaszcza ziemniaków. Jesienią i zimą, bażanty żywią się już praktycznie tylko pokarmem roślinnym, znikoma dostępność w środowisku białka zwierzęcego, wymusza na nich znaczące ograniczenie spożywania takiego pokarmu. Jesienią bażanty poszukują pożywienia na licznych jeszcze ścierniskach zwłaszcza na kukurydziskach, gdzie jeśli nie ma grubej okrywy śniegu, dostępność pokarmu jest wystarczająca. Ostatnimi laty daje się zauważyć coraz większe areały użytków rolnych, na których pozostawiana jest zimowa okrywa. Na dużej części upraw jest to okrywa z zieloncyh poplonów takich jak rzodkiew oleista, gorczyca. Dla bażantów dziko-żyjących jest to doskonałe miejsce do bytowania, gdyż daje im doskonałe schronienie, a także stanowi nieograniczone źródło wartościowego pokarmu. Wraz z nadejściem zimy, a jeszcze bardziej z pierwszymi śniegami, baza żerowa dla bażantów drastycznie się kurczy. Ścierniska i poplony giną pod grubą warstwą śniegu i nie są już dla nich tak bardzo atrakcyjne. Bażanty schodzą się wówczas w miejsca zakrzaczone, pokryte suchymi trawami i trzcinami często w pobliżu cieków wodnych i zabudowań. Łączą się w grupy, stada, w których wspólnie bytują i żerują przez cały dzień. Wspólnie poszukują pokarmu i ochraniają się przed drapieżnictwem. Jest to okres w którym warto zadbać o dokarmianie tych ptaków.
Dokarmianie bażantów jest potrzebne w okresie zimowym, gdy występuje gruba pokrywa śniegu. Dzięki temu bażanty nie muszą codziennie wędrować na duże odległości w poszukiwaniu pokarmu. Jeśli dokarmianie odbywa się w jednym miejscu, regularnie ptaki pozostają przez cały dzień w ukryciu ,w pobliżu miejsca gdzie mają zapewnioną karmę. Najczęściej dokarmianiem bażantów zajmują się myśliwi. Jest to jeden ważniejszych elementów gospodarki łowieckiej, którą oni prowadzą. Budują podsypy i regularnie je uzupełniają w świeżą karmę w postaci mieszanki z ziaren zbóż. Podsypy budowane są na ziemi w postaci daszków o wymiarach około 2x2m, pod które wysypywana jest karma. W takim miejscu łatwiej też ochronić bażanty przed drapieżnikami, gdyż wystarczy regularnie doglądać teren wokół podsypu i eliminować lisy, które są największym zagrożeniem dla bażantów. W połowie lutego, gdy zima zaczyna powoli odpuszczać a dzień staje się coraz dłuższy bażanty znów zaczynają przygotowywać się do godów i tutaj wszystko zaczyna się od nowa.
Wszyscy chętnie podziwiamy bażanty w środowisku naturalnym. Nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, że zostały one do Polski sprawdzone do celów łowieckich. Zaczęło się to prawdopodobnie jeszcze w XVI wieku, gdy jak wiadomo łowiectwo było istotnym elementem gospodarki Państwa a także było podstawowym sposobem pozyskiwania mięsa. Sprowadzono więc do Polski bażanty. Najpierw hodowano je w zagrodach zamkniętych zlokalizowane w szlacheckich folwarkach lub zamkowych zwierzyńcach. Miały cieszyć oko ich właścicieli swoim pięknym wyglądem a także dostarczać na stół znakomite mięso. Później za pewne tworzono zagrody półotwarte, aż w końcu wypuszczano ptaki by żyły na wolności. Bażanty szybko się zaaklimatyzowały i zaczęły się naturalnie utrzymywać. W ten sposób bażant na stałe wpisał się do krajobrazu polskich pól i łąk i tak też możemy podziwiać go do dzisiaj.
Na początku XXI wieli populacja dziko występujących bażantów Polsce szacowana była na około 500 tyś sztuk. Pomimo, że w Polsce cały czas występuje dzika populacja bażantów, ich liczebność stopniowo spada. Ma na to wpływ kilka czynników z których najważniejsze to: coraz większa intensyfikacja rolnictwa, w tym zwłaszcza wielkoobszarowego a także presja ze strony drapieżników, głównie lisa. W pierwszym przypadku negatywny wpływ intensyfikacji rolnictwa powoli jest niwelowany wdrażaniem coraz popularniejszych proekologicznych schematów, takich jak choćby pozostawianie resztek pożniwnych na polach na cały okres zimowy, lub utrzymywanie międzyplonów ozimych, stanowiących dla bażantów w trudnym okresie zimowym doskonałą bazę żerową oraz osłonową. Zdecydowanie trudniej wygląda tutaj sprawa z presją ze strony drapieżników, zwłaszcza lisów. Trzeba wiedzieć, że w latach 90'tych XX wieku wdrożono w Polsce program powszechnego szczepienia lisów przeciw wściekliźnie. Wścieklizna była jedynym naturalnym ogranicznikiem populacji lisa w środowisku. Jednocześnie stanowiła też śmiertelne zagrożenie dla ludzi. Sukces wdrożonego program szczepień, o ile dał bezpieczeństwo mieszkańcom naszego kraju, dał też nieograniczone możliwości w rozwoju populacji lisów, co możemy obserwować do dnia dzisiejszego. Od tego czasu populacja lisów wzrosła praktycznie pięciokrotnie przy jednoczesnym drastycznym spadku populacji zwierzyny drobnej: zajęcy, kuropatw i bażantów.
Dlatego też myśliwi co roku wypuszczają na wolność, introdukują tysiące bażantów z hodowli, aby te zasiliły i wzmocniły istniejącą populację. Tutaj pewnie nie jeden czytelnik się zdziwi, bo wiele osób nie mających kontaktu z przyrodą żyje w przekonaniu, że myśliwi tylko strzelają do bażantów. Jest to nie prawda, gdyż owszem myśliwi polują na bażanty, ale tylko w okresie od października do lutego. Warto również zwrócić uwagę na fakt, że zdecydowanej większości ,w Polsce poluje się tylko na koguty, których liczebność w środowisku z racji poligamii tego gatunku powinna być niższa niż kur. Co roku natomiast więcej bażantów zostaje przez myśliwych wypuszczona niż odstrzelona. A trzeba jeszcze zaznaczyć, że najczęściej myśliwi wypuszczają bażanty, które kupują za własne pieniądze lub poświęcając własne pieniądze i własny czas, aby je hodować i później wypuścić. Dzięki temu cały czas możemy się wszyscy w Polsce cieszyć widokiem bażantów w naturalnym środowisku. Temat sposobu wsiedlania bażantów i sposobu wyboru najlepszego miejsca do zasiedleń został szczegółowo opisany w artykule o wsiedlania bażantów. Wypuszczanie bażantów też wymaga pewnej wiedzy, dlatego zachęcamy do jego lektury,
Bażanty hoduje się bażantarniach. Jest to dość specyficzna hodowla gdyż od pierwszego dnia życia pisklęta bażancie wymagają troskliwej opieki hodowcy. Muszą mieć zapewnione odpowiednie warunki temperaturowe, więc dlatego należy utrzymywać je w specjalistycznych odchowalniach bażantów. Następnie odchowane bażanty wypuszczane są do wolier. Nasza hodowla bażantów bazanty.pl, specjalizuje się w hodowli najwyższej jakości bażantów, które doskonale aklimatyzują się w środowisku.