najliczniejsza rodzina ptaków z rzędu kuraków, licząca 210 gatunków i 5 podrodzin. Żyją na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy i Arktyki; większość gatunków wywodzi się z Azji, którą zamieszkiwały początkowo a następnie zróżnicowały się na liczne podgatunki. Do Polski bażant sprowadzony został jako zwierzyna łowna w XII w., początkowo do zamkniętych hodowli.
W XX. introdukowany celowo w wielu regionalnych kołach łowieckich (polować wolno tylko na samce), zaaklimatyzował się bardzo dobrze i obecnie stał się ptakiem pospolitym- jego populacja na swobodzie w kraju liczy ponad 1,5 mln osobników. Żywi się nasionami krzewów, zbóż (w tym kukurydzy) i chwastów oraz trawą, jagodami leśnymi, larwami mrówek i innych owadów (m.in. stonki), ślimakami i dżdżownicami.
Bażant łowny spotykany w Polsce jest mieszaniną kilku dzikich podgatunków sprowadzonych w różnym czasie: bażanta mandżurskiego (Phasianus colchicus mongolicus) i bażanta kolchijskiego obrożnego (łać. Phasianus colchicus forguafus). Tradycyjnie za tzw. Prawdziwe bażanty uważa się przedstawicieli podrodziny bażantów (Phasianiae) a więc tragopany, olśniaki, kury i bażanty, a także pawie i argusy- razem 49 gatunków azjatyckich ptaków. [1]
Obejmuje dwa blisko spokrewnione gatunki: bażanta zwyczajnego zwanego łownym ( Phasianus colchicus) i bażanta prostego ( Ph. versicolor.) Bażant łowny (Phasianus colchicus) - ptak wielkości kury domowej. Samiec ( kogut) ma długość 85-95 cm ( w tym ogon do 50 cm). Rozpiętość skrzydeł do 75 cm , ciężar ciała do 1,5 kg. ( samica 1 kg). Samica (kura) z wierzchu brązowo-szara z czarnymi i ciemno rdzawymi plamami , od spodu jaśniejsza, z ogonem wyraźnie krótszym niż u koguta. Kogut ma ciemnozieloną, fioletowo połyskującą głowę z dwoma małymi czubkami usznymi i czerwonymi " różami" wokół oczu. Dziób żółtawy z szyi biała obroża. Szyja i pierś rdzawo-brązowa, czerwono i granatowo nakrapiana. Lotki brązowo żółte. Ogon bardzo długi beżowo-czerwony w czarne prążki. Trójpalcowe stopy uzbrojone w ostrogę wydłużającą się z wiekiem. Ptaki przebywają głównie na ziemi, dobrze biegają. Kiedy są aktywne wychodzą z zarośli na tereny otwarte, latają tylko wtedy kiedy się je spłoszy, przeważnie dość nisko nad ziemią energicznie uderzając skrzydłami.
Łączy dwa pospolite, blisko spokrewnione gatunki bażantów ozdobnych, niezwykle popularne w amatorskich hodowlach: bażanta złocistego (Chrysolophus pictus) i diamentowego (Ch. amherstiae) Skromne wymogi tych ptaków co do pokarmu i warunków utrzymania, długowieczność, płodność i odporność na choroby, a także niewielkie wymiary wolier hodowlanych ( nawet poniżej 10 m2) sprawiają, że ich popularność stale rośnie. [2]
Ptak z rodziny bażantowatych. Występuje w południowo-wschodnim Tybecie, południowo-zachodnich Chinach i północno-wschodniej Birmie (Mjanmar). Zamieszkuje górskie zbocza na wysokości 2000-3700 m n.p.m., porośnięte krzewami i zaroślami bambusa. Introdukowany do Wielkiej Brytanii od 1828 (sprowadzony przez żonę angielskiego gubernatora w Indiach - lady Amherst). Samiec osiąga 130-170 cm długości ciała, samica ok. 68 cm. Ubarwienie samca w okresie godowym należy do najbardziej efektownych wśród bażantów. Zielona głowa ozdobiona czerwonym czubkiem, wokół szyi szeroka kryza białych, czarno obwiedzionych piór, gardziel, szyja i grzbiet metalicznie zielone, pokrywy skrzydeł niebieskie, kuper i pokrywy nadogonowe żółto-purpurowe, pióra ogonowe długie, białe, czarno prążkowane i kreskowane. Wokół oka pierścień nagiej skóry o niebieskim zabarwieniu. Samica brązowo-żółta, z ciemniejszymi prążkami na całym ciele. Samiec w tańcu godowym krąży wokół samicy i przeskakuje ją kilkakrotnie, rozpościerając pióra kryzy. Żeruje w niewielkich stadach. Odżywia się młodymi pędami bambusa oraz różnymi bezkręgowcami wygrzebywanymi ze ściółki. Gnieździ się w gęstych zaroślach na ziemi. Samica składa 14-26 jaj, które wysiaduje ok. 24 dni. Może krzyżować się płodnie z bażantem złocistym (Chrysolophus). Wielu hodowców ceni sobie złotą ( żółtą ) odmianę bażanta złocistego, której przedstawiciele wykazują genetyczną skłonność do deformacji palców, ale samice są doskonałymi nasiadkami i opiekunami dla innych gatunków. Pióra tych ptaków cenią sobie również wędkarze uprawiający wędkarstwo muchowe, gdyż ich pstre barwy i jaskrawe wzory zwracają uwagą ryb zwłaszcza pstrągów. W okresie pierzenia warto wzbogacić dietę tych bażantów o owoce leśne, w tym jagody, maliny, czarny bez, jarzębinę a także pokruszone żołędzie. Dodatki te bardzo korzystnie wpływają na ubarwienie i witalność samców. Złota mutacja bażanta złocistego jest bardzo wrażliwa na niedobór witaminy A i mykoplazmozę [1].
Są ze sobą blisko spokrewnione. Do rodzaju Catreus tylko bażant himalajski, a do rodzaju Syrmaticus 5 gatunków, z których najbardziej znany jest bażant królewski. Bażant himalajski jest gatunkiem monogamicznym, toteż różnice w wyglądzie między samcem a samicą są stosunkowo subtelne. Przedstawiciele rodzaju Syrmaticus cechują się wyraźnym dymorfizmem płciowym, a w sezonie lęgowym samce towarzyszą niewielkim grupkom samic. Samce bażantów królewskich mogą wraz z ogonem osiągać 2 metry. W źle urządzonych, małych wolierach samce z reguły niszczą sobie wspaniałe sterówki, więc ich ogony rzadko osiągają długość większą niż 50-70cm.
Obejmuje 3 gatunki wysokogórskich bażantów zwanych uszakami ze wzglądu na pęki białych piór wyrastających przy kątach dzioba i wystających z tyłu głowy na kształt długich uszu. Są to odporne i długowieczne ptaki o wielu niezwykłych cechach. Osobniki obu płci są ubarwione identycznie, a ich ogon ma niezwykłą budowę i bardziej przypomina ogon żurawia lub pęk strusich piór niż typowy ogon bażanta. Zachowanie uszaków podczas toków odbiega od wzorca występującego u innych przedstawicieli tej rodziny- samce nie trzepoczą skrzydłami. Znaczny problem w hodowli uszaków stanowi duża liczba niezapłodnionych jaj lub wczesne zamieranie zarodków. Uważa się, że jest to spowodowane bliskim pokrewieństwem osobników rodzicielskich, zwłaszcza w hodowlach amatorskich. Uszaki są monogamiczne. W naturalnych warunkach pary przebywają ze sobą przez cały rok [1].
Obejmują: pierwszy- jeden gatunek (kuroczuba), a drugi - trzy gatunki olśniaków. Są to himalajskie, stosunkowo duże bażanty o krępym ciele. Dwa spośród gatunków olśniaków są zagrożone wymarciem. Przedstawiciele obu gatunków wymagają diety wegetariańskiej, jedynie pisklęta potrzebują białka zwierzęcego w pokarmie. Dorosłe kuroczuby odżywiają się niemal wyłącznie młodą trawą, lucerną i koniczyną. Zarówno one jak i olśniaki wymagają dużych wolier, obficie obsianych trawami z cienistymi miejscami chroniącymi je przed letnim skwarem, o mineralnym i dobrze przepuszczalnym podłożu.
Grupuje 10 gatunków kośćców. Nazwa tych bażantów pochodzi od specyficznej budowy ogona, który przypomina kiść, złożoną z szerokich i stosunkowo krótkich piór, które podczas godów ptak rozkłada płasko na kształt wachlarza i pochyla w kierunku samicy. Ozdobą samców są także niezwykle rozbudowane, jaskrawo ubarwiane płatki skórne na głowie oraz metalicznie lśniące upierzenie. Do kośćców zaliczają się tak pospolite i licznie występujące w naturze i niewoli gatunki, jak kiściec nepalski czy srebrzysty a także takie rzadkości jak wymarły już w naturalnym środowisku kiściec annamski (Edwarda). Hodowle kośćców annamskich nadzoruje europejski koordynator, który dobiera pary na podstawie pokrewieństwa partnerów, organizuje wymiany ptaków w celu odświeżenia krwi i prowadzi księgę rodowodową. Niestety prywatni hodowcy rzadko uczestniczą w tego typu programach hodowlanych [1].
Obejmuje 4 gatunki dzikich kur, z których najbardziej znany jest kurbankiwa (Gallua gallus), przodek wszystkich ras kur domowych. Kury są mieszkańcami skrajów lasów, obrzeży pól, dolin rzecznych i polan. Areały występowanie poszczególnych gatunków nie zachodzą na siebie. Najrzadziej hodowany w Europie jest kur cejloński, a za najdelikatniejszego uchodzi kur zielony, piękny mieszkaniec tropikalnych regionów Południowo-wschodniej Azji. Warunki utrzymania i wymagania tych ptaków są podobne jak ozdobnych ras kury domowej, ale dzikie formy są bardziej podatne na infekcje bakteryjne, inwazje pasożytów oraz przeziębienie. Wszystkie gatunki z rodzaju gallus wymagają ciepłych pomieszczeń zimowych (o temperaturze powyżej 15 stopni C), urozmaiconego żywienia, niezbyt dużych, ale czysto utrzymanych wolier a także takiego prowadzenia hodowli, by różne gatunki i podgatunki nie mogły krzyżować się ze sobą [1].
Mieści 2 gatunki niezwykle okazałych ptaków, których samce są wręcz ekstrawagancko ubarwione, a w szacie godowej ozdobione długim trenem barwnych piór, pozornie tworzących ogon.
Popularny i powszechnie znany. Wymagają dużych wolier o powierzchni co najmniej 40 m2. , wysokości co najmniej 3 metry, z kilkoma wysoko umieszczonymi (nie mniej niż 1,5 m nad ziemią) poziomymi żerdziami do siedzenia. Należy zapewnić im osłonę przed silnym wiatrem i opadami deszczu, gdyż źle znoszą przemoczone upierzenie, zwłaszcza, że jesienią intensywny wzrost piór osłabia organizm samców.
jest zagrożony wymarciem i bywa trzymany w ogrodach zoologicznych. Niemal nie spotyka się go w amatorskich hodowlach [1].
Reprezentuje tylko jeden gatunek, paw kongijski(Afropavo congensis), bardzo rzadki ptak, spotykany w niewielu ogrodach zoologicznych. Paw kongijski został odkryty dopiero w 1936 roku w niedostępnych zakątkach tropikalnej dżungli Zairu. Z powodu bliskiego spokrewnienia osobników trzymanych w Europie wiele jaj zamiera, a większe sukcesy hodowlane odnosi jedynie ogród zoologiczny w Antwerpii [1].
Grupuje ptaki zwane argusami, sporadycznie hodowane w ogrodach zoologicznych i bardzo rzadko spotykane w prywatnych hodowlach, ponieważ do ich hodowli bardziej nadają się szklarnie niż woliery wewnętrzne. Zimą temperatura w ich pomieszczeniach nie może spadać poniżej 20 stopni C. Niezwykłe ubarwienie tych ptaków jest przykładem niezwykłych możliwości natury [1].
Obejmuje 7 gatunków wieloszponów- średniej wielkości ciepłolubnych bażantów, blisko spokrewnionych z argusami. Prawie wszystkie wieloszpony są zagrożone wyginięciem [ 1].
Reprezentuje jeden gatunek bażanta- kuropatnik (Ithaginus cruentus), który pod względem morfologicznym stoi na pograniczu między podrodzinami bażantów i przepiórek. Ten mały, ciepłolubny bażant uchodzi za jednego z najtrudniejszych w hodowli [ 1 ].